Review: Het dagboek van Renia Spiegel

Genre:                            Waargebeurd/ Biografie

Uitgeverij:                     HarperCollins

ISBN:                              9789402703276

Uitvoering:                   Hardcover

Aantal pagina’s:          384

Uitgave:                        September 2019

 

Met dank aan de Facebook groep Boekenfans en Uitgeverij HarperCollins voor het beschikbaar stellen van het recensie-exemplaar.

Een tijdje geleden deed ik mee aan een winachtie op de Facebookgroep Boekenfans om dit boek te kunnen winnen in ruil voor een recensie. Nu was ik al een tijdje benieuwd naar dit boek, daarbij schrijf ik graag recensies, dus heb ik meegedaan. En tot mijn vreugde won ik samen met nog iemand 🙂 Zo leuk! Maar goed, wat vond ik nu van dit boek? Lees je mee?

“Renia Spiegel, een jong meisje vol levenslust en gezegend met het talent om de schoonheid van de wereld om haar heen in proza en poëzie te beschrijven, werd door een kogel datgene ontnomen waar ze zo naar verlangde: een toekomst. Zonder dit dagboek zou ze samen met miljoenen anderen in wrede vergetelheid zijn geraakt – het lot van de meeste slachtoffers van de Holocaust. Zij die het dagboek hebben gered en zij die ervoor hebben gezorgd dat het werd uitgegeven, hebben haar ‘gered’. Ze konden haar dood niet voorkomen. Ze konden haar ook niet de toekomst geven waar ze zo naar verlangde. Maar ze hebben haar de extra pijn van de vergetelheid bespaard.” – Deborah E. Lipstadt, Dorot Professor Holocaustgeschiedenis aan Emory University – blz.12- 

Het dagboek van Renia Spiegel is jarenlang als echt dagboek  in gebruik geweest door Renia, ze was veertien jaar toen ze erin begon te schrijven, haar laatste woorden zijn van haar achttiende levensjaar. Het dagboek begint op 31 januari 1939. Ik verwachtte eigenlijk dat het boek  vol zou staan met de pijn en het verdriet over de oorlog, maar tot mijn verbazing is dit eigenlijk niet het geval, in ieder geval niet continue op de momenten dat Renia schrijft. Renia schrijft over haar leven en doet dat zowel in zelfverzonnen poëzie als in gewoon schrift, het leven van een tienermeisje in Polen. Een meisje dat haar moeder ongelooflijk mist, dat in de puberleeftijd zit en zoals we dat dan kunnen zeggen, nog verliefd zou kunnen worden op de deurkruk. Renia beschrijft haar gevoelens zoals elk meisje van die leeftijd dat bijna wel doet. Af en toe vertelt ze iets over de dreiging van de oorlog, maar het blijkt lange tijd nog ver bij haar vandaan te zijn. Natuurlijk is er de angst dat het dichterbij gaat komen, maar toch blijft Renia zelf er aardig positief over en blijft haar geloof dan ook heel sterk houden in God en haar moeder dat alles uiteindelijk toch echt wel weer goed zal komen.

“Ik wil dat dit nieuwe jaar vrolijk en gelukkig wordt. Dat het iedereen in de wereld veel goeds zal brengen en mij ook.” -Renia.blz,97- 

Renia is een meisje dat zoals zoveel pubers best onzeker in het leven staat, ondanks dat ze superslim is. Ze heeft een stel hersenen waar je u tegen zegt en ze is verzot op het schrijven van poëzie. Zo denkt ze af en toe wel eens aan de dood, maar niet op een ongezonde manier, maar eigenlijk zelfs heel erg volwassen voor een meisje van zo’n jonge leeftijd. Ze wil kunnen leven zoals zij dat wil en niet zoals hoe anderen dat van haar willen zien. Zo schreef ze dit gedicht, jaren voordat ze daadwerkelijk stierf :

“Ik heb uit het leven gehaald wat ik kon
Veel, maar nog steeds niet genoeg
Nu ligt mijn verschrompelde lichaam in het graf
Ik laat achter waar anderen nog naar hunkeren
Om op zo’n manier te leven, te leven, te leven!
Iedereen kan vergaan in het graf
Sterven is makkelijk, maar leven, dat is een kunst!”

—Renia Spiegel – 16 maart 1941- blz.141-

Het dagboek is opgedeeld in meerdere segmenten. Zo heb je natuurlijk echt de belevenis van Renia haar leven door haarzelf geschreven, al zijn de laatste woorden in het dagboek niet van Renia, maar van haar vriend Zygmunt, die keihard gevochten heeft om Renia in veiligheid te brengen zodat ze uit de klauwen van de Nazi’s bleef. Dit heeft jammer genoeg niet mogen baten 😦 drie jaar na de eerste woorden die Renia in haar dagboek schreef, schrijft Zygmunt de woorden die niemand wil schrijven over zijn of haar geliefde.

“31 juli 1942

Het lot besloot om mijn liefste dierbaren van mij af te nemen. Mijn leven is voorbij. Het enige wat ik kan horen, zijn schoten, schoten…schoten. – Zygmunt – klein stukje uit zijn laatste woorden die hij in haar dagboek schreef op haar sterfdag.”
—blz.326- 

Na dit verschrikkelijke nieuws komt het Nawoord, hierin komt de zus van Renia aan het woord, Elizabeth, zij heeft al deze verschrikkingen ternauwernood weten te overleven. In het nawoord vertelt zij meer over hoe die momenten in de oorlog zijn geweest en ook hoe zij en haar moeder het dagboek van Renia, terugkregen van Zygmunt.

“Maar op een dag begin jaren vijftig, toen ik mijn moeder in New York bezocht en bij haar in haar kleine appartement logeerde, kwam Zygmunt Schwarzer op bezoek. Deze knappe man met de groene ogen, de man die zoveel van mijn zus had gehouden, had de Holocaust niet alleen overleefd, hij was ook arts geworden, zoals hij altijd had gewild. ‘Ik heb iets voor u.’ zei hij, en hij gaf mijn moeder een dik schrift met een stevige kaft en blauwe lijntjes. Het was Renia’s dagboek, zevenhonderd bladzijden dik. Mijn moeder en ik barsten in tranen uit.”
—Elizabeth Bellak, blz, 338- 

Dan vertelt Elizabeth een stukje over hoe het Zygmunt is vergaan na het overlijden van zijn geliefde Renia. Het is hartverscheurend als je leest hoeveel deze man doorstaan heeft en hoe hij het allemaal heeft overleefd. En als je je dan bedenkt hoe intens veel Zygmunt van Renia heeft gehouden, om jaren later haar familie op te zoeken en hun haar dierbaarste bezit terug te geven, dan lopen de tranen over je wangen. Want zelfs een oorlog zo afschuwelijk, onnodig en heftig als de Tweede Wereldoorlog heeft echte liefde nooit kunnen breken.

Hierna krijg je nog een deel met Elizabeth’s commentaar, ze geeft hierin dus over bepaalde dagen vanuit Renia haar dagboek haar mening, over hoe zij dat toen ervaren heeft, wat ze er nog van herinnert en zo leer je steeds meer en meer hoe de oorlog zijn gruwelijke sporen op zoveel miljoenen mensen heeft nagelaten. Ook schijnt hun (inmiddels overleden) vriend Maciek een boek te hebben geschreven: Remember: My stories of Survival and Beyond. Hierin beschrijft Maciek een heel stuk uit het leven van Zygmunt en zichzelf. Ik ben best benieuwd eigenlijk of dit boek nog steeds te vinden is en ben dan ook van plan hiernaar op zoek te gaan.

Al met al heb ik lang zitten denken of ik dit boek wel echt een cijfer kan geven. Want hoe kun je nou precies een cijfer geven voor een dagboek. Als ik namelijk uit moet gaan van het dagboek zelf, dan geeft me dat een hele hoop inzicht op de drama van een pubermeisje dat een hoop verliefdheden meemaakt, van de ene in de andere emotie schiet en ga zo maar door en als ik heel eerlijk ben, vond ik dat als puber zelf al totaal niet interessant, laat staan nu. Dat soort dingen heb ik eigenlijk nooit echt iets mee gehad, misschien ook omdat ik niet echt de tijd had om echt een puber te kunnen zijn door de problemen die ik dan weer heb meegemaakt in mijn jeugd, dat zou natuurlijk kunnen. Maar als ik het alleen daarvan zou moeten afleiden dan zou dit boek niet echt hoog scoren bij me. Echter, vanaf het moment dat Elizabeth begint te vertellen krijg je zoveel meer informatie over de oorlog en hoe alles ging, waardoor het ineens een heel ander soort boek wordt, niet meer alleen een dagboek maar ook echt een waargebeurd geschiedenisverhaal. En dat gedeelte wist me volledig te boeien. Niet dat ik het leuk vind om zulke verschrikkelijke dingen te lezen, maar ik vind wel dat juist dat soort boeken er moeten bestaan en dat mensen ze moeten blijven lezen. Juist om hopelijk te voorkomen dat dit nooit weer gebeurd en dat mensen zoals Renia, Zygmunt, Elizabeth en al die andere miljoenen mensen, nooit vergeten mogen worden. Het is voor mij dus nogal dubbel om hier een cijfer aan te geven. Toch ga ik het doen, ik geef het boek een overall rating en dat is 3 sterren, een absolute voldoende. Alleen heel eerlijk, wat ik al zei, ik ben er geen fan van om dit soort boeken een cijfer toe te moeten kennen. Het is absoluut een boek wat uitgebracht moest worden, wat mensen dan ook zeker moeten gaan lezen, maar besef tijdens het lezen van Renia haar gepuber, dat dit meisje de kracht vond om tijdens zoiets afschuwelijks, toch ook het mooie nog steeds te zien in de wereld en het aandurfde om verliefd te worden. En wat hield Renia van de maand mei, ze hield van mei met zo’n ongelooflijke passie, omdat het voor haar betekende dat de lente was begonnen en de lente die staat voor liefde volgens Renia.

“De nazi’s namen echter wat ze wilden. Je geld, je servies, je kleren, je zilverwerk, je kinderen of je leven. Het eerste wat ze van ons stalen, was de piano van mijn grootouders, die werd meegenomen door een paar soldaten die het appartement binnendrongen op een middag dat ik er niet was. Ze zeulden het instrument de trap af en de deur uit. Op de plek waar het had gestaan, bleef slechts een klein hoopje stof over. Toen ik thuiskwam, was oma een ander mens, alsof haar hart uit haar lijf was gerukt.” – Elizabeth. blz, 371- 

Dit boek is absoluut bijzonder en ik hoop dan ook dat vele mensen het zullen lezen. Het is mooi en tegelijkertijd hartverscheurend. Het zal ook een tijdje na blijven zoemen in je hoofd. Maar het is wel een verhaal wat nooit vergeten mag worden, een verhaal dat verteld moest worden. En ik ben Uitgeverij HarperCollins dan ook zeker dankbaar dat ze dit dagboek hebben gepubliceerd.

Rating: 🌟🌟🌟

Happy Reading!

Liefs,

Bren